Evde bir kediniz olmasa bile, sosyal medyadan kedilerin kutulara girmeye bayıldığını muhtemelen biliyorsunuzdur. Peki, kedilerin bu tuhaf kutu merakının nedenini hiç düşündünüz mü?
Kedilerin yaptığı birçok tuhaf davranış gibi, bilim bu konudaki gizemi de henüz tam olarak çözemedi. Elbette kutuların sağladığı açık bir av avantajı var: Kediler pusu kurarak avlanan hayvanlardır ve kutular hem gizlenmek hem de gerektiğinde geri çekilmek için ideal alanlar sunar. Ancak görünen o ki, mesele bundan ibaret değil.
Neyse ki davranış biyologları ve veteriner hekimler bu konuda birkaç ilginç açıklama geliştirdi. Aslında mevcut bulgular bir arada değerlendirildiğinde, kedinizin kutuları sadece sevmediği, onlara gerçekten ihtiyaç duyduğu sonucuna varmak mümkün.
Kediler Neden Kutuları Sever?
Kedi zihnini anlamak her zaman zordur. Sonuçta, kediler deneylerde iş birliği yapma konusunda pek istekli değildir. Yine de, başka tür araştırmalarda kullanılan kediler (yani laboratuvar kedileri) üzerinde yürütülen oldukça geniş bir davranış araştırması literatürü mevcut.
Elde edilen veriler net bir gerçeğe işaret eder. Kediniz, kapalı alanlardan rahatlık ve güven duygusu elde eder. Bu durumun muhtemelen birden fazla nedeni var. Ancak özellikle stresli ortamlarda bulunan kediler için bir kutu ya da bulundukları kafesin içinde yer alan ayrı bir bölme, davranışlarını ve fizyolojik tepkilerini önemli ölçüde etkiler.
Saklanmak, kedilerin çevresel değişikliklere ve stres etkenlerine karşı geliştirdiği temel bir başa çıkma stratejisidir. Bu durum vahşi doğadaki kediler için geçerli olduğu kadar ev ortamındaki kediler için de geçerlidir. Aradaki fark sadece saklanılan yerin biçimidir. Ağaç tepeleri, mağaralar ya da yeraltı inleri yerine, evde bir ayakkabı kutusu benzer bir güvenlik hissi sağlar.
Kedileri dikkatle gözlemleyenler, kutular dışında birçok kedinin başka garip yerlerde de dinlenmeyi tercih ettiğini fark etmiştir. Ancak hepsi ortak bir özelliği paylaşır: küçük ve kapalı alanlardır. Bu gözlem bizi kedilerin neden özellikle küçük kutuları (ve başka rahatsız gibi görünen yerleri) tercih ettiğine dair bir başka nedene götürür: Hava çok soğuktur.
Termonötr bölge, bir canlının ne ısınmak ne de serinlemek için vücut enerjisini kullanmak zorunda kalmadığı sıcaklık aralığıdır. Bu aralıkta vücut, doğal dengesini korur. İnsanlar için termonötr bölge genellikle 20 ila 25 derece arasında değişir. Kediler için de bu, 30 ila 36 santigrat derece arasındadır.
Bu nedenle yaz ortasında kedileri sıcak asfaltın üzerinde yayılmış hâlde görmek, ya da evin en sıcak köşelerine çekildiklerini fark etmek şaşırtıcı değildir. Aynı neden, kedilerin neden küçük karton kutulara ya da dar alanlara kıvrılmaktan hoşlandığını da açıklar. Dalga oluklu karton iyi bir ısı yalıtkanıdır. Dar alanlar kediyi top şeklinde kıvrılmaya zorlar; bu da vücut ısısını korumasına yardımcı olur.
Kediler Sadece Gerçek Kutuları Sevmez
Kediler kutuları o kadar çok sever ki, sahte kutulara bile aldanırlar. Optik yanılsamalar ile oluşturulan kare şekiller karşısında bile kediler benzer bir davranış sergileyebiliyorlar.
Kanizsa karesi, İtalyan psikolog Gaetano Kanizsa tarafından tanımlanan bir görsel illüzyondur. Kare, aslında çizilmemiştir; ancak belirli şekillerin—genellikle dört adet “Pac-Man” benzeri dairenin—belirli konumlara yerleştirilmesiyle insan gözü sanki orada tam bir kare varmış gibi algılar.
Bir çalışmada, araştırmacıların gönderdiği talimatlara göre, kedi sahipleri makas, kâğıt ve bant kullanarak hem gerçek hem de yanılsamalı kareler oluşturdu. Ve gerçekten de, kediler Kanizsa karesi içine oturma konusunda gerçek kareler kadar istekliydi. Başka bir deyişle, kediler kutuları o kadar çok seviyor ki, sahte ve iki boyutlu olanlarına bile oturuyorlar.
Sonuç Olarak
Kediler, karşılaştıkları sorunlarla yüzleşmek yerine, genellikle bu durumlardan uzaklaşmayı ya da onları tamamen görmezden gelmeyi tercih eder. Bu yönleriyle, bir kutu onlar için çoğu zaman güvenli bir sığınak anlamına gelir. Kaygı, tehdit ya da istenmeyen ilgi gibi stres kaynaklarından uzaklaşabilecekleri bir alan sunar; bu stres unsurları kutunun dışında kalır ve kedinin dünyası geçici olarak sadeleşir.
Kutular, kedilere fiziksel yalıtım sağlayarak stresi azaltır ve konfor hissi yaratır. Saklanabilecekleri, dinlenip uyuyabilecekleri ve zaman zaman birlikte yaşadıkları büyük, öngörülemez primatlara — yani insanlara — gizli saldırılar düzenleyebilecekleri bir güvenlik alanı oluşturur
İster bir ayakkabı kutusu, ister bir alışveriş poşeti ya da yalnızca zemine çizilmiş bir kare olsun; bu sınırlarla çevrili alanlar, kedilere açık mekânların sunamadığı bir güvenlik hissi sağlar.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Why do cats love boxes so much? Yayınlanma tarihi: 28 Şubat 2022; Bağlantı: https://www.livescience.com/
- van der Leij WJR, Selman LDAM, Vernooij JCM, Vinke CM. The effect of a hiding box on stress levels and body weight in. Dutch shelter cats; a randomized controlled trial. PLoS One. 2019 Oct 14;14(10):e0223492. doi: 10.1371/journal.pone.0223492. PMID: 31609987; PMCID: PMC6791553.
- Smith, Gabriella & Chouinard, Philippe & Byosiere, Sarah-Elizabeth. (2021). If I fits I sits. A citizen science investigation into illusory contour susceptibility in domestic cats (Felis silvestris catus)..
- van der Leij WJR, Selman LDAM, Vernooij JCM, Vinke CM. The effect of a hiding box on stress levels and body weight in. Dutch shelter cats; a randomized controlled trial. PLoS One. 2019 Oct 14;14(10):e0223492. doi: 10.1371/journal.pone.0223492. PMID: 31609987; PMCID: PMC6791553.
Matematiksel
