Herkesin giderek daha fazla çalışmak zorunda kaldığı günümüzde, yorucu geçen bir çalışma haftasının devamında yaklaşan iki günlük bir hafta sonu tatili, akıl sağlığımızı korumamıza yardımcı olur. Eğer Cumartesileri çalışmak zorunda kalmayan şanslı kesimdenseniz, sosyalleşmek, uyumak ve sevdiklerimiz ile zaman geçirmek için ayrılmış iki tam gün vaadi her zaman umut verecektir. Ancak ne yazık ki bizden 200 yıl önceki insanlar için bu geçerli değildi.
19’uncu yüzyıl boyunca, hükümetler tarafından alınan kararlar fabrikalarda çalışma saatlerini azalttı ve düzenli molalar öngördü. Ancak Cumartesi ve Pazar günlerinin hafta sonu olarak kabul edilmesi hükümetlerin bu esnada aldığı bir karar olmadı. Bu süreç aslında bir dizi kampanya sonucunda gerçekleşti.
19. yüzyıl İngiltere’sinde, birçok insan Salıdan Cumartesiye kadar çalışır ardından Pazar günü izinli olurdu. Hıristiyanlıkta dinlenmek ve ibadet etmek için haftada bir gün ayırmak temelde eski bir gelenek idi. Ancak zamanla işler değişti. Modernleşme ile birlikte çalışanlar bir günlük izinlerini sessizlik ve ibadet ile geçirmek yerine keyif için kullanmaya başladıkları zaman bazı sorunlar ortaya çıktı.
Bunun neticesinde, bir haftalık eğlenceyi tek bir güne sığdırmak zorunda kalan kişiler Pazar günlerini eğlence için harcamaya başlayacaktı. Sonrasında da Pazartesi günleri izin alıp genelde işe gitmeme durumu ortaya çıkacaktı. İşe gidenler de çoğunlukla akşamdan kalma oluyordu.
Bu da şaka ile karışık “Kutsal Pazartesi” kavramının doğmasına sebep oldu. Sonuçta insanlar, Salı’dan Cumartesi gecesine kadar üretimlerini sürdürmeye başladılar. Pazar günleri resmi olan tatillerini yaptılar ve Pazartesi günlerini de izinli geçirmeye başladılar. ( Detaylar için: Bir Hafta Neden 7 Gündür ve Pazartesi Gününden Başlar?)
Hafta Sonu Tatili Neden Cumartesi Ve Pazar Oldu?
Fabrikada çalışan işçiler zaman içinde Pazartesi günü işe gitmeme geleneğini benimsediler. Elbette bu durum patronların pek de hoşuna gitmiyordu. Ancak işçilerin resmi olmayan izin günlerine yönelik dini bir bağlılığı da söz konusuydu. Bu sebeple de bu alışkanlığın değişmesi kolay olmadı.
Buna karşılık, işçi sendikaları ve dini kuruluşlar, resmi hafta sonunu uzatmanın daha iyi olacağını savunmaya başladı. Bu sendikalardan bazıları 1842 yılında, Pazartesi günü tam bir günlük çalışma karşılığında Cumartesi öğleden sonrasında işçilere izin verilmesi için hükümete baskı yapmaya başladı. Bu esnada lobiler bu boş zaman fikrini, işçilerin bahçe işleri veya müzelere gitmek gibi kültürel faaliyetlerin tadını çıkaracakları ve entelektüel gelişime katlı sağlayacağı biçiminde pazarladı.
İngiltere genelinde gelişen eğlence sektörü bu fikri bir fırsat olarak gördü. Tren işletmecileri bu fikri hemen benimsedi. Cumartesi öğleden sonraları kırsal bölgeye günübirlik seyahat edenler için indirimli biletler sundu. Cumartesi gününü benimseyen işveren sayısının artmasıyla birlikte, tiyatrolar ve müzik salonları da eğlenceler için günleri Pazartesi’den Cumartesi’ye değiştirmeye başladı.
1890’larda bir futbol çılgınlığı başlamıştı. Bu çılgınlık modern bir haftayı biçimlendirmemize yardımcı oldu. Bunun nedeni futbol maçlarının Cumartesi öğleden sonra oynanmaya başlaması idi.
Her Ülke Aynı Günlerde Tatil Yapmaz
Elbette hafta sonu tatilinin iki gün olmasını tüm işverenler aynı anda benimsemedi. Yerleşik bir hafta sonu için kampanyalar 1840’larda başlamıştı. Ancak 50 yıl boyunca yaygın bir şekilde kabul görmedi. Ancak tüm bu gelişmeler ve yaşananlar hafta sonu tatili neden iki gün sorusunun cevabını oluşturdu. Takip eden on yıllar boyunca, artan sayıda ülke uluslararası pazarlarla uyum sağlamaya çalıştı. Bunun için Cuma – Cumartesi veya Cumartesi-Pazar hafta sonunu benimsedi.
Beş gün çalışma ardından iki gün dinlenme formülü bugün hala birçok ülke tarafından uygulanıyor. Dünyanın çoğunda, çalışma haftası Pazartesi’den Cuma’ya kadardır ve hafta sonu Cumartesi ve Pazar’dır. Ancak hafta sonunun geldiği günler dünyanın hangi bölgesinde bulunduğunuza göre hala değişmektedir. Müslüman ağırlıklı ülkelerde tarihsel süreçte Perşembe ve Cuma günleri tatil olarak kabul edilmişti. Ancak dünya ile uyum içinde olmak için bu günler çoğunluğunda Cumartesi ve Pazar olacak biçimde değiştirildi.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Why Are Weekends Two Days Long?; yayınlanma tarihi: 24 Temmuz 2016; Bağlantı: https://www.mentalfloss.com/
- Who invented the weekend?; Bağlantı: https://www.bbc.co.uk/
- History of the two-day weekend offers lessons for today’s calls for a four-day week. Yayınlanma tarihi: 3 Ocak 2020; Bağlantı: https://theconversation.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
