Amerika kıtasının keşfi denildiğinde çoğu insanın aklına Kristof Kolomb’un 1492’deki yolculuğu gelir. Ancak ilginç bir şekilde, Amerika adı ile Kolomb arasında doğrudan bir bağlantı yoktur. Peki, bu kıta adını kimden aldı?
Günümüzde ders kitaplarında ve eğitim materyallerinde, Amerika adının İtalyan kaşif Amerigo Vespucci’den geldiği anlatılır. Ancak bazı tarihçiler ve akademisyenler, bu ismin aslında tüccar ve kraliyet gümrük memuru Richard Amerike’den türediğini öne sürmektedir.
Tarihçiler arasında bu konuda kesin bir fikir birliği yoktur, dolayısıyla net bir cevap vermek de kolay değildir. Bu yazıda, Amerika kıtasına adını vermiş olması olası iki kişiyi tanıyacak ve her iki iddiayı da inceleyeceğiz.
Amerigo Vespucci Kimdir?
Amerigo Vespucci, 1400’lü yılların ortasından 1500’lü yılların ortasına dek süren Keşifler Çağı’nda birçok Avrupalı kaşiften biri olarak öne çıktı. Ailesi, İtalya’nın önde gelen ailelerinden biriydi ve üç yüzyıl boyunca İtalya’ya hükmeden Medici ailesiyle güçlü bağlara sahipti.
Başlangıçta, Medici ailesi adına banker olarak çalıştı. Daha sonra onların İspanya’nın Sevilla kentindeki gemi donatımı işlerinde denetmenlik yaptı. Ancak dönemin birçok kaşifi gibi Vespucci de dünyayı kendi gözleriyle görmek istiyordu. Üstelik, kartografya ve astronomi gibi deniz yolculukları için kritik öneme sahip bilgilere de hakimdi.
Sonunda 40’lı yaşlarında işini bırakarak ilk keşif yolculuğuna çıktı. 1499’da Güney Amerika’nın kuzey kıyılarına ve Amazon Nehri’ne ulaştı. 1501 yılında Portekiz bayrağı altında bir kez daha Yeni Dünya’ya yelken açtı. Bu kez Güney Amerika kıyıları boyunca Patagonya’ya kadar ilerledi.
Ancak bu iki yolculuğu sırasında, Asya kıtasını keşfettiğini düşünüyordu. Neyse ki, yetkin bir haritacı ve astronomdu. Kısa süre içinde keşfettiği kara parçalarının, daha önce Asya olarak bilinen kıta tasvirlerinden çok daha büyük ve farklı olduğunu fark etti. Bu bulgu, Vespucci’yi keşfettiği yerlerin gerçekten de yeni bir kıta olduğu sonucuna yöneltti.
Amerigo Vespucci İle Amerika Adı Arasındaki İlişki Nedir?
Amerigo Vespucci, keşif gezileri sırasında Avrupa’daki meslektaşlarına ve arkadaşlarına çok sayıda mektup yazdı. Ayrıca, hem 1502’de hem de 1504’te döndüğünde seyahatleri hakkında kitaplar kaleme aldı. Bu kitaplarında Orta, Güney ve Kuzey Amerika’dan “Novus Mundi” (Yeni Dünya) olarak bahsetti.
Yazıları canlı ve eğlenceliydi, bu da Avrupa’daki yayıncıların ve halkın dikkatini çekmesini sağladı. Kitapları Avrupa dillerinde düzinelerce kez basıldı.. 1507 yılına kadar bu yeni kıtaya üç yolculuk daha yaptı. Ancak, 58 yaşında sıtmadan hayatını kaybedince keşifleri sona erdi.
Tam da bu süreçte, Alman haritacı Martin Waldseemüller, yeni keşfedilen dünyanın haritasını hazırlıyordu. Vespucci’nin yazılarını ana kaynak olarak kullanan Waldseemüller, haritayı yayınladığında onu onurlandırmak amacıyla kıtanın üzerine AMERİKA ismini yerleştirdi.
Bu harita uzun yıllar boyunca bir referans noktası olarak kabul edildi. Zamanla, Kuzey Amerika da keşfedildiğinde, haritacılar bu bölgeye de Amerika adını verdiler ve isim kalıcı hale geldi. Ancak 1960’lardan itibaren Amerika adının kökenine dair alternatif bir teori ortaya çıkmaya başladı. İşte bu noktada, yazıya konu olan ikinci kişiyi tanımak gerekiyor.
Richard Amerike Kimdir?
Columbus ve Vespucci, Yeni Dünya’nın ilk kaşifleri olarak övgünün büyük kısmını alırken, İngiliz balıkçılar on yıllar önce kıtanın kuzeydoğu kıyılarında, Newfoundland bölgesinde bulunmuşlardı. Bristol’de zengin bir İngiliz tüccar olan Richard Amerike Tüccarlar Birliği’nin kıdemli bir üyesi ve aynı zamanda bir kraliyet gümrük memuruydu.
O dönemde tuzlanmış morina balığı ticareti oldukça kârlıydı. Bristollü balıkçılar İzlanda’dan büyük miktarlarda morina balığı getiriyorlardı. Ancak 1475 yılında Danimarka kralı bu ticareti yasakladı. Bu durum, İngiliz balıkçıları yeni avlanma alanları aramaya itti. Kayıtlar gösteriyor ki Newfoundland kıyıları açıklarında aradıklarını buldular. Ancak, bu keşfi fazla duyurmamayı tercih ettiler.
Bu noktada, John Cabot’tan da bahsetmek gerekir. Cabot (veya İtalyan adıyla Giovanni Caboto), Asya’nın zenginliklerine ulaşmak için batıya doğru yelken açmayı düşünen ilk kaşiflerden biriydi. Yeni ticaret yolları keşfetme amacıyla deniz yolculuklarına çıkan Cabot, İngiltere’nin Yeni Dünya’daki keşiflerine öncülük eden isimlerden biri oldu.
1495’in sonlarında John Cabot, Kuzey Atlantik boyunca daha önceki keşifler için bir başlangıç noktası olmuş İngiltere’nin Bristol kentine ulaştı. Cabot Mayıs 1497’de küçük bir gemi ile denize açıldı. 24 Haziran 1497’de Kuzey Amerika kıyılarına ulaştı.
Richard Amerike, John Cabot’un bu keşif gezisinde kullanılan geminin sahibiydi ve yolculuğun ana finansörlerinden biriydi. Amerike, sunduğu finansal destek karşılığında, Cabot’un yeni bir kara keşfetmesi hâlinde ona kendi adının verilmesini istemişti. Bazı inanışlara göre, Cabot, Amerika kıtasına ilk ayak bastığında bu adı bölgeye vermiş ve bu isim daha sonra eski bir haritaya eklenmiştir.
Sonuç Olarak Amerika Adı Nereden Almıştır?
Cabot’un, Amerika kıtasını finansörü Richard Amerike’nin adıyla adlandırdığı teorisi, ilk olarak 20. yüzyılın başlarında tarihçi Alfred Hudd tarafından gündeme getirildi. Hudd’ın bu konuda yazdığı makale, teorinin akademik çevrelerde önem kazanmasına neden oldu.
Hudd, makalesinde sadece kıtanın isminin Amerike’den geldiğini iddia etmekle kalmadı, aynı zamanda Amerike’nin aile armasının Amerikan bayrağına ilham kaynağı olduğu tezini de ileri sürdü.
Bu armada yıldızlar ve çizgiler bulunur. Teorinin destekçilerine göre, bu arma Amerikan bayrağına ilham kaynağı olmuştur. Ancak, bazı önemli farklılıklar vardır. Amerike’nin armasındaki çizgiler yatay değil, dikeydir. Ayrıca, bayraktaki yıldızların aksine yalnızca üç yıldız bulunur. Renkler açısından da belirgin farklılıklar mevcuttur. Amerikan bayrağında kırmızı, beyaz ve mavi öne çıkarken, Amerike’nin armasında bu renklerin yanı sıra hardal sarısı baskın bir unsur olarak yer alır.
Bu teori, tarihçiler arasında tartışmalı bir konu olmaya devam etmektedir. Geleneksel görüş, Amerika adının Vespucci’den geldiğini savunurken, bazı akademisyenler Richard Amerike’nin adının da bu süreçte rol oynamış olabileceğini düşünmektedir.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- How Did America Get Its Name? Yayınlanma tarihi: 8 Haziran 2022; Kaynak site: Science ABC. Bağlantı: How Did America Get Its Name?
- The Cosmographer Who Unknowingly Gave His Name to the Americas, by Mistake. Yayınlanma tarihi: 9 Mart 2021. Bağlantı: The Cosmographer Who Unknowingly Gave His Name to the Americas, by Mistak
- How a wealthy Welshman is thought to have inspired America’s name and flag. Yayınlanma tarihi: 8 Mart 2020; Bağlantı: https://www.walesonline.co.uk/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
