Tetanoz deyince aklınıza paslı bir çivi mi geliyor? Aslında haklısınız. Sonucunda çocukluğunuzda sokakta oynama şansınız olduysa ebeveynleriniz tarafından büyük bir ihtimal ile siz de “paslı çivilere dikkat et, batarsa tetanoz olabilirsin” biçiminde uyarılmışsınızdır.
Elbette bir çok nedenden ötürü etraftaki paslı çivilere dikkat etmek önemlidir. Ancak tetanoza neden olan çivinin ya da pasın kendisi değil aslında Clostridium tetani isimli bir bakteridir. Kendisini aşağıda görebilirsiniz.
Dediğimiz gibi tetanoz, genellikle toprakta, tozda ve hayvan dışkısında bulunan Clostridium tetani olarak bilinen bakterilerden kaynaklanır. Toprakta ve gübrede bulunması nedeniyle, toprakla sıkça temas halinde olanların bu bakteriye maruz kalma ihtimali daha fazladır. Ancak şehir sakinleri de tamamen güvende değildir. Sonucunda tozlu bir sokak da bir o kadar bakteri barındıracaktır.
Bakterilerin vücuda bulaşması için de gerekli olan şey açık yaralardır. Dikiş iğnesi batması gibi basit bir kazadan hayvan ısırıklarına kadar her yaralanma tetanoz potansiyeli taşır. Yani aslında vücudunuzdaki herhangi bir çizik sonucunda bile bu bakterilerle temas edebilirsiniz.
Paslı çivilerde de genellikle bu bakterilerden fazlaca bulunmaktadır. Sonucunda battıklarında enfekte olmamız kaçınılmazdır. Pas kendi başına bir C. tetani taşıyıcısı değildir. Ancak çivi paslanacak kadar uzun süre dışarıda kalmışsa, muhtemelen bakteri içeren topraklara maruz kalmış demektir.
Pas ayrıca çivi yüzeyinde bakteriler için mikroskobik saklanma yerleriyle dolu yeni, pürüzlü bir doku oluşturur. Sonucunda ebeveynlerimiz tamamen yanılmamıştı. Ancak başka yaralanmalar da en az paslı çivi kadar risk taşır.
Tetanoz Hastalığı Nedir?
Temelinde oksijensiz ortamda yaşayan bu bakteri, oksijenli ortamda üremesini durdurup spor formuna geçer. Bu formdayken ısıya, güneş ışınlarına ve antibiyotiklere dayanıklıdır. Yaşaması için elverişli ortam oluştuğu zaman ise tekrar gelişme ve beslenme gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürebildiği forma geri dönecektir.
Vücutta uyanan bakteriler zamanla çoğalır ve kan yoluyla kişinin vücudunda taşınan tehlikeli bir toksin üretir. Tetanoza neden olan bakteri değil, bu toksindir. Oldukça tehlikeli olan bu zehir sinir sistemini etkiler. İlk semptomlar genellikle 2-14 gün arasında değişen kuluçka süresinin ardından ortaya çıkar.
Merkezi sinir sisteminin etkilendiği tetanoz diğer adıyla da kazıklı humma kaslarda şiddetli kasılma ve gevşeme nöbetleri biçiminde kendini belli eder. İlk önce çene kaslarında başlayan ağrılı kasılmalara daha sonra kalça, kol, bacak ve gövde kaslarındaki kasılmalar da eklenecektir. Hastalık nadir görülmesine karşılık oldukça tehlikelidir. Gerekli ve zamanında müdahale yapılmadığı takdirde sonuç ölümcül olabilecektir.
Tetanoza Paslı Çivinin Neden Olmadığını Ve Tedavisini Uzun Zamandır Biliyoruz
Tetanoz hastalığına uygulanacak tedavi yaralanan kişinin aşılarının tam olup olmadığına ve yaranın durumuna göre belirlenir. Bu hastalık için alınacak en büyük önlem ise aşılanmadır. Tetanoz aşısı ilk kez 1924 yılında üretildi. 1989 yılından itibaren ülkemizdeki çocuk aşılama programında yer alıyor. Yani, çocuklar için standart aşılama rejiminin bir parçasıdır. Ancak etkileri zamanla azalacaktır.
Bu nedenle, yetişkinlerin her 10 yılda bir tekrar aşı yaptırmaları istenmektedir. Yıllar geçtikçe birçok insan bu aşıları yaptırmayı unuttuğu, yetişkinlerin tetanoza rastlanma olasılığı daha fazladır.
Paslı bir çiviye basarsanız veya benzer bir yaralanma yaşarsanız, C. tetani sporlarının yaraları temizlemek için kullanılan antiseptiklere dirençli olduğunu unutmayın. Bu nedenle tetanoz riski altında olduğunuzdan şüpheleniyorsanız, aşılarınızın güncel olup olmadığını kontrol etmeniz iyi bir fikirdir. Şüpheniz varsa, doktoru aramanın zamanı gelmiş olabilir.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- If you step on a rusty nail, will you really get tetanus. yayınlanma tarihi: 7 Nisan 2021; Bağlantı: https://science.howstuffworks.com
- Do Rusty Nails Really Give You Tetanus? yayınlanma tarihi: 18 Nisan 2019; Bağlantı: https://www.livescience.com/
- George EK, De Jesus O, Vivekanandan R. Clostridium tetani Infection. [Updated 2023 May 22]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482484/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
