Beynimiz ve bedenlerimiz dinlenip kendilerini onarabilsinler diye uyuyoruz. Üstelik uyku evrensel bir durum yani sadece biz insanlar uyumuyoruz. Sonuçta sinekler de dahil olmak üzere bütün hayvanlar da uyuyor. Bu da bizlere uykunun bir gereklilik olduğunu düşündürüyor.
Ancak yine de biz insanlar sınırlarımızı zorlamayı seviyoruz. Tüm bu gerçeklere rağmen üniversite öğrencileri, yeni ebeveynler ve çalışanlar için tüm gece uykusuz kalmak bazen bir çözüm gibi gözükebilir. Ancak uykusuz kalmanın bedeli zannedilenden fazla olacaktır.
Gerekenden daha az uyuduğunuzda veya hiç uyumadığınızda uyku yoksunluğu sorunuyla karşılaşırsınız. Genel olarak, uyku yoksunluğunun beş aşaması vardır. Aşamalar genellikle 12 saatlik veya 24 saatlik artışlara bölünmüştür. Semptomlar elbette ne kadar uzun süre uyanık kalırsanız o kadar kötüleşir. Peki en fazla ne kadar uykusuz kalabilirsiniz? 24 saat, 36 saat, 48 saat uyumazsak vücudunuza ne olur? Gelin birlikte göz atalım…
1. Aşama: 24 saat uyumazsak ne olur?
Başı sıkıştığı zamanlarda bir çok kişi bir bütün gün boyunca uyumamayı denemiştir. Aslında 24 saat uykusuz kalmak büyük sağlık sorunlarına neden olmaz, ancak kendinizi yorgun ve depresif hissetmeyi bekleyebilirsiniz.
Vücudumuz açısından baktığımızda 24 saat uykusuz kalma durumu, kanda yüzde 0,10 civarında alkol konsantrasyonuna sahip olmakla aynı şeydir. Bu oran sarhoş kabul edilme ve yasal olarak araç kullanma sınırından çok daha yüksektir. 24 saat uyanık kalmak uyuşukluk, sinirlilik, konsantrasyon bozukluğu, yorgunluk, artan hata veya kaza riski, yemek isteği gibi sorunları da beraberinde getirir.
2. Aşama: 36 saat uyumazsak ne olur?
36 saat boyunca uykuyu ihmal ettiğiniz de yukarıda aktardığımız belirtiler giderek artmaya başlar. Bu esnada çok yoğun bir uyku dürtüsü sizi etkisi altına alacaktır. Bu nedenle farkında olmadan mikro uykular denilen kısa süreli uyku deneyimleri yaşamaya başlarsınız.
Bu uykular yaklaşık 30 saniye kadar sürer ve bu esnada siz uyuduğunuzun farkında olmazsınız. Ayrıca 36 saatlik uykusuzluk sonucunda beyninizin farklı bölümleri birbirleriyle iletişim kurmakta zorlanmaya başlar. Bu durum da zayıf bellek, yeni bilgileri öğrenmede zorluk çekme, karar verme ve sosyal ipuçlarını işleme zorluğu, yavaş tepki süresi gibi sorunlara neden olacaktır.
3. Aşama: 48 saat uyumazsak ne olur?
48 saat uykusuzluk, aşırı uyku yoksunluğu olarak bilinir. Bu noktada uyanık kalmak giderek daha da zor hale gelir. Mikro uyku sayısı artar hatta halüsinasyon görmeye yani gerçekte olmayan şeyleri görmeye, duymaya ya da hissetmeye başlayabilirsiniz. Diğer olası etkiler duyarsızlaşma, kaygı, artan stres ve sinirlilik gibi durumlardır.
4. Aşama: 72 saat uyumazsak ne olur?
3 günlük uyku kaybından sonra uyku isteğiniz daha da kötüleşecektir. Daha sık, daha uzun mikro uyku deneyimleri yaşayabilirsiniz. Uyku yoksunluğu, algınızı önemli ölçüde bozacaktır. Halüsinasyonlar daha sık ve daha karmaşık hale gelebilir. Ayrıca işin içine illüzyonlar, sanrılar, düzensiz düşünceler de eklenecektir.
5. Aşama: 96 saat uyumazsak ne olur?
Uykusuz geçen 4 günün ardından gerçeklik algınız ciddi şekilde bozulacaktır. Uyku dürtüsü de dayanılmaz bir hal alacaktır. Gerçeği yorumlayamayacak düzeyde uykusuz kalırsanız uyku yoksunluğu psikozu denilen evreye geçersiniz. Neyse ki bu durum yeterince uyuduğunuzda ortadan kalkar.
Ancak şunu unutmayalım uzun süre boyunca uykusuz kalmanın sebep olduğu sorunları sadece bir gece 7-8 saat uyuyarak ortadan kaldırmak mümkün değildir. Vücudunuzun mevcut ritmine dönmesi zaman alacaktır. Ne kadar uzun süre uyanık kalırsanız, yaşantınızın normal akışına geri dönmeniz de o kadar uzun sürer.
Guinness Rekorlar Kitabı, uykusuz geçirilen en uzun süre için girişleri kabul etmiyor. Çünkü günlerce ve haftalarca uyanık kalmak insan sağlığı için yukarıda aktarmaya çalıştığımız gibi oldukça tehlikeli. Ancak bir zamanlar şu anki rekorun sahibi bunu denemişti. Randy Gardner tam 264 saat yani 11 gün uykusuz kalmayı başarmıştı! Neler olup bittiği hakkında fikir edinmek isterseniz bu yazıya göz atabilirsiniz: Uykusuzluk Deneyi: 11 Gün Uyumazsanız Beyninizde Ne Olur?
Kaynaklar ve ileri Okumalar:
- The 5 Stages of Sleep Deprivation; https://www.healthline.com
- What Happens to You When You Don’t Sleep for Days; https://www.everydayhealth.com/
- Yetish, G., Kaplan, H., Gurven, M. et al. (2015). ‘Natural Sleep and Its Seasonal Variations in Three Pre-industrial Societies’, Current Biology 25, 21, 2862–8. https://doi.org/10.1016/j.cub.2015.09.046
- Gottlieb, D. J., Hek, K. and Chen T. H. (2015). ‘Novel Loci Associated with Usual Sleep Duration: the CHARGE Consortium Genome-Wide Association Study’, Molecular Psychiatry 20, 10, 1232–9. https://doi.org/10.1038/mp.2014.133
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
