Matematik Ne İşe Yarar?
-
Gale Shapley Algoritması ve Kararlı Evlilik Problemi
Aşk ve ilişki durumumuzu algoritmalar aracılığı ile düzenlemek mümkün mü acaba? Sürüp sürmediği bilinmese de araştırmalara göre günümüzde evliliklerin yaklaşık üçte biri internet ortamında başlıyor. Hatta bu iş için kurulu çöpçatanlık siteleri bile mevcut. Peki bu siteler geri planda kimin…
-
Seçimin Kazananı Neden Belirlenemez? Condorcet Yani Seçim Paradoksu
Konu ile ilgili bir önceki yazımızda Arrow’un imkansızlık teoremine bakmıştık. Bu yazıda adaletli bir seçimin neden olamayacağını tartışmıştık. Bu yazıda da ise adil bir seçim üretme çabasını ortaya koyan Condorcet oylama yöntemlerine göz atalım. Sonunda da bizi yeni bir paradoks…
-
Şans Oyunları ve Matematik İlişkisi
Tarih boyunca şans oyunları ve matematik bir çok defa bir araya gelmiş ve matematikçilerin ilgisini çekmiştir. Günümüze yön veren bilimsel bir çok fikrin arkasında şans oyunları vardır kısacası… Matematiğe Yön Veren Şans Oyunları 1. Zar oyunları ve yeni bir bilimin…
-
Bekleme Süresi Paradoksu: Otobüsler Neden Hep Geç Kalır?
Otobüsler neden geç kalır diye düşünmeye başladıysanız, öncelikle otobüslerin çalışma prensibini iyi anlamınız gerekmektedir.
-
Kaos Teorisi Nedir? Neden Bazı Kavramlar Kaotik Olarak Nitelendirilir?
Bob Dylan’ın ünlü bir şarkısında söylediği gibi, ” Rüzgarın hangi yönden estiğini bilmek için bir hava durumu sunucusuna ihtiyacınız yok”. Yine de, gelişmiş bilgisayar sistemlerine ve yazılımlara erişimi olan eğitimli bir meteoroloji uzmanından bunu yapmasını isteyebilirsiniz. Sonuçta bu günlerde açık hava aktivitelerimizi genellikle saatler…
-
Romeo Juliet’i Seviyor mu? Cevabı Bayes Teoremi Versin
İşin meraklıları istatistik ve matematikte sıklıkla karşımıza çıkan Bayes Teoremi ile Romeo ve Juliet aşkına farklı bir perspektifle bakarak, onu hesaba dökmeyi denemişlerdir. Peki bu analizi nasıl yapmışlardır? Bayes Teoremi vasıtasıyla Romeo ve Juliet’ in aşkını ölçmek mümkün müdür? Matematikçi…
-
Matematikte Limit Nedir? Limit Ne İşe Yarar?
Günlük dilde “limit” kelimesi bir miktar, bir fikir ya da herhangi bir şeyin ötesine geçemeyeceği sınırları tanımlamak için kullanılır. Örneğin, hız sınırı size yasal olarak izin verilen maksimum hızı ve kredi kartı limitiniz kullanabileceğiniz maksimum bakiyeyi bildirir. Bu iki örnek…
-
Karl Pearson: Korelasyondan Kadın Erkek Eşitsizliğine Bir Yolculuk
Pearson’ın bilime katkısının büyüklüğü tartışılmazdır. Pearson-r korelasyon katsayısı ve Pearson ki-kare istatistiği onun çalışmalarının bir sonucudur. Karl Pearson (1857-1936), 1890’lı yıllarda istatistiğin biyolojiye uygulanmaları ile ilgilenmiş hatta “evrim teorisine matematiksel katkılar” isimli bir de kitap yazmıştır. İlahiyat, felsefe ve fizik…
-
Navigasyon Cihazlarından Önce Denizciler Yönlerini Nasıl Buluyordu?
Şimdilerde gelişmiş navigasyon cihazları sayesinde kaybolmak neredeyse imkansız hale geldi. Ancak, bir zamanlar bu önemli bir sorun idi. Bu sorun özellikle deniz ticaretinin yaygınlaşması ile denizcileri daha çok etkilemeye başlamıştı. Kendinizi kıyıdan uzakta bir gemide düşünün. Eğer etrafınızda herhangi bir…
-
Ramsey Teorisi: Kehanetlerin Ardındaki Matematik
Dönem dönem belli kitaplarda şifreler ya da kehanetler olduğunu söyleyen insanlar ortaya çıkar. Bir biçimde bu şifreleri incelediğimizde inanmak istemesek de aklımıza oldukça yatkın olduğunu görürüz. Ancak düzensiz sistemlerde her zaman bir düzen bulabiliriz. Ramsey teorisi, sistemlerde düzen ve örüntü…
