Toplum ve Yaşam
-
Haşlanan Kurbağa Sendromu Bir Metafor mu Yoksa Gerçek mi?
Bir kurbağayı kaynayan bir suyun içine atarsanız, doğal olarak can havli ile kurbağa kendini dışarı fırlatır. Sonuçta kaynar sudan dolayı canı yanacaktır. Ama aynı kurbağayı soğuk suya koyar sonra da suyu yavaş yavaş ısıtırsanız, kurbağa buna duyarsız kalır. Çünkü, sessiz…
-
Kiki Bouba Etkisi: Geometrik Şekiller Düşüncelerimizi Nasıl Etkiler?
İnternette çeşitli testler çözmekten hoşlanıyorsanız işte size küçük bir test. Aşağıdaki görsele dikkatle bakın. Sizce bunlardan hangisi bouba, hangisi kiki? Bu arada bu iki kelimenin anlamını bilmenize gerek. Aslında zaten herhangi bir anlamları da yok. Yapmanız gereken sadece şeklin sivri…
-
Tartışmada Konuyu Değiştirmek İçin Kırmızı Bir Ringa Balığı Yeterlidir!
Polisiye ya da gizem romanlarında sıklıkla karşımıza çıkan bir kurgu vardır. Kitabın başlarında bir karakter ile tanışır ve onun hakkında anlatılanlardan kesinlikle suçlu olduğuna kanaat getiririz. Ancak kitabın sonlarına doğru bir bakarız ki asıl suçlu hiç de beklemediğimiz bir kişi…
-
Geri Tepme Etkisi: İnsanları Düşüncelerinin Hatalı Olduğuna Neden İkna Edemezsiniz?
Başlığa bakıp bu yazıyı (veya en azından bu cümleyi) okumaya karar verdiyseniz, muhtemelen kendinizi açık fikirli biri olarak düşünüyorsunuz. İnançlarınıza meydan okumaya, ne tür yanlış bilgiler barındırabileceğinizi öğrenmeye hazırsınız. Yeterli kanıt verilirse, muhtemelen düşüncelerinizi bile değiştirmeniz olasıdır. Ayrıca belki de…
-
Bir Olasılık Hatası: Bağlaç Yanılgısı Ve Linda Problemi
Çevremizdeki dünya karmaşıktır. Mantık ve rasyonalite ile desteklenen kararlara varmak için gerekli tüm bilgileri toplamamız ise bu karmaşık dünyada oldukça çok zaman alır. Bu yüzden, hızlı kararlar almamız gerektiği zamanlarda bazı varsayımlarda bulunmayı tercih ederiz. İşte bu zamanlarda da bilişsel önyargılar…
-
Dunning Kruger Etkisi: Cahil İnsanlar Neden Daha Fazla Özgüvene Sahiptir?
Shakespeare bir zamanlar “Bir aptal kendini zeki sanır, ancak akıllı biri kendinin aptal olduğunu bilir.” diye yazmıştı. Aslında kendisi farkında olmasa da günümüzde Dunning-Kruger etkisi diye bildiğimiz kavramı tanımlamıştı. Muhtemelen hepinizin sürekli olarak bir konuda uzman olduğunu iddia eden bir tanıdığı vardır. Ancak, herhangi bir alanda gerçek…
-
Dünya Üzerinde Bugüne Kadar Kaç Kişi Yaşadı? Bunu Nasıl Biliyoruz?
Dünyada bugüne kadar kaç kişi yaşadı? Dünya nüfusun yaklaşık 8 milyar olduğunu düşünürsek aklınıza gelen rakam bu civarlarda olabilir. Ancak asıl cevap bundan çok daha farklıdır. Bu sorunun cevabını anlamak için öncelikle aşağıdaki şekle bakalım. Görselde her kum tanesi yaklaşık…
-
Sürü Psikolojisi Nedir? İnsanlar Neden Başkalarını Taklit Edecek Biçimde Hareket Ederler?
Farkı kaynaklarda farklı isimlerle karşımıza çıkan Bando vagonu etkisi, çoğunluk etkisi, sürü etkisi ve en alışkın olduğumuz biçimi ile sürü psikolojisi; insanların bir şeyi, kendi inançlarını göz ardı ederek, sadece başkaları yapıyor diye yapmasına neden olan psikolojik bir olgudur. Günümüzde…
-
“Ters Gidebilecek Her şey Ters Gidecektir” Diyen Murphy Kanunu Gerçekten Doğru mu?
Saçınıza şampuan sürdüğünüz anda sular kesilir. Ailecek pikniğe gitmeye kalkarsanız, kapının dışına çıktığınız anda yağmur yağar. Trafikte adım adım ilerlerken diğer tüm şeritlerin daha hızlı hareket ettiğini görürsünüz. Şerit değiştirirsiniz ama bu sefer siz beklerken, diğer şeritler hızla akmaya başlar.…
-
Streisand Etkisi Nedir? Yasak Olanı Neden Daha Fazla Arzularız?
Streisand Etkisi adını ünlü şarkıcı Barbara Streisand’dan almıştır. Bu etki saklanmaya, gizlenmeye, sansürlenmeye veya kaldırılmaya çalışılan bir bilginin genellikle internet gibi araçlarla daha geniş kitlelere er geç ulaşacağı anlamına gelir. Bu kavramın hayatımıza girme hikayesi de aslında oldukça ilginçtir. 2002’de…
