Satrancın En Büyüğü Bir Kez Daha Magnus Carlsen!

2018 Dünya satranç şampiyonluk maçı, 9-28 Kasım tarihleri arasında Magnus Carlsen ve Fabiano Caruana arasında Londra’da oynandı.

Oyuncuları kısaca tanımak gerekirse; Magnus Carlsen (2835 elo), Norveçli büyük usta 2013’ten beri Dünya şampiyonu ünvanını elinde tutuyordu. 2011 yılından itibaren rating olarak aralıksız bir şekilde zirvededir. Fabiano Caruana (2832 elo) ise İtalyan asıllı Amerikan büyük usta, bu yıl Mart ayında gerçekleştirilen, Carlsen’in rakibini belirleyecek olan FIDE Adaylar turnuvasını zirvede bitirmeyi başardı. Caruana ise rating olarak Dünya 2 numarası. Aslında bu çok sıkça karşılaştığımız bir durum değil. En son 1990 yılında 1 ve 2 numaralar olan Kasparov ve Karpov karşı karşıya gelmişti.

Tahtadaki mücadele henüz başlamadan, çok ilginç bir olay yaşandı. Caruana’nın üyesi olduğu Saint Louis satranç kulübü, Youtube’ta Caruana’nın ekibiyle yaptığı hazırlıkları anlatan bir video yayınladı. Videonun bir noktasında bilgisayar ekranı görülüyor. Ekranda, Carlsen’in 2016 yılında Karjakin’e karşı oynadığı oyunların incelemesi görünüyordu. Hemen sonra bu video kaldırıldı. Akıllarda kalan soru ise bu gerçekten bir hata mıydı?

Yoksa satranç tarihinin en büyük dehalarından birine karşı psikolojik bir savaş mı başlatılmıştı?

Yüklendikten kısa bir süre sonra silinen videonun dikkat çeken kısmı

Dünya’nın en büyüğünü belirlemek için ilk olarak 12 oyun oynandı. Zaman kontrolü; ilk 40 hamle için 100 dakika, sonraki 20 hamle için 50 dakika ve ardından oyunun geri kalanı için 15 dakika ve buna ek olarak 1. hamleden itibaren hamle başına 30 saniye eklemeli tempodur. Ancak oynanan 12 oyunda da taraflar üstünlük sağlayamadı.

Alışılmışın dışında, siyahlarla oynayan tarafın daha baskılı bir oyun sergilediği gözlendi. Özellikle ilk oyunda siyah taşlarla oynayan Carlsen çok net kazanç durumda olmasına rağmen oyun berabere bitti.

Bu konumda Caruana Ah2 oynadıktan sonra satranç motoru Stockfish 9, siyahlara çok net kazanç (-6.5) gösteriyordu. Carlsen’in vezirini e5 karesinden vezir kanadına yönlendirip siyah fili tahtadayken siyah karelerin ve beyazların vezir kanadı zayıflığını gündeme getirmesi kazanmasına yeterdi. Ancak Carlsen bu aşamada h5 oynayarak beklemeyi tercih etti.

Ancak 4 hamle sonra yine çok net bir kazanç söz konusuydu. Bu sefer Stockkfish 9 -5.9 diyordu. Caruana’nın c3 hamlesine Kg3 oynayıp, Axg3’ten sonra hxg3 ile file karşı kaleye rağmen f ve g dikeylerindeki geçer piyonlarla Carlsen çok rahat kazanabilirdi. Ayrıca beyazların bu konumda bir karşı oyunu yok. Ama Carlsen, bu devam yoluna girmeyi tercih etmedi. Sonra Caruana berabere yapmayı başardı. Bu oyunu Carlsen’in kazanamamış olması gerçekten çok büyük bir sürpriz olmuştu.

Dünya şampiyonu da performansından memnun olmayacak ki; basın toplantısında “Satranç tarihindeki en iyi oyuncu sizce kim?” sorusuna “3-4 yıl önceki ben!” cevabını verdi. Bu cevap salonda gülüşmelere neden oldu. Her ne kadar kibirli bir cevap gibi algılansa da çok haksız olduğu söylenemez. Bu soruya Caruana, çok önemli ustaların olduğunu vurgulayarak “Robert James Fischer.” cevabını verdi.

5. oyundan bir kare. Carlsen’in rakibinin 6. hamlesindeki b4 sürüşüne verdiği tepki

12 parti boyunca kazancı kaçıran tek taraf Carlsen değildi. 6. oyunda siyahlarla oynayan Caruana, yıl boyunca da sıklıkla kullandığı Petroff savunması ile baskı elde etti.

Bu konumda Carlsen’in Fc4 hamlesinden sonra Stockfish 9 siyahlara uzun bir kombinezondan sonra siyahlara kazanç (-3.8) gösteriyordu. Makineye göre Fh4 kazanca götüren ilk hamle. Ama Caruana Af3 tercih etti ve konum yine eşitlendi. Daha sonra benzer motifi bir daha yakalayamadı. Oyun berabere bitti.

Tabi ki bu kazancı görmek hiç kolay değildi. Nitekim, Carlsen de basın toplantısında bu konumun eşit olduğunu iddia etti. Ama bilgisayarın devam yolu söylenince o da şaşkınlığını gizleyemedi.

Diğer 10 oyunda taraflar kazanç konuma gelemedi. Hatta izleyenlerin önemli bir çoğunluğu, oyunlar için “sıkıcı beraberlikler” gibi yakıştırmalarda bulundu. Bu yorumlara belki de en doğru tepkiyi, oyunları canlı yayında yorumlayan Rus büyük usta Peter Svidler “Oyuncuların bu aşamada izleyenleri hoşnut etmesi gibi bir çabaları olamaz.” diyerek verdi.

Şampiyonanın son gününde beraberliği bozma turu oynandı. Zaman kontrolü 25 dakika ve hamle başı 10 saniye olacak şekilde 4 oyun oynandı. Bu turda tam anlamıyla Magnus Carlsen fırtınası esti. İlk oyunda beyazlarla İngiliz açılışını tercih eden Carlsen, oyun sonunda Caruana’nın büyük hatasını çok rahat bir şekilde değerlendirdi.

Bu konumda Caruana siyahlarla Şxe4 hamlesini yaptı. 38.Ke7+ Şxf4 39.Kg7+ Şxf5 40.Kg5+ Şf6 41.Kxh5 Caruana biraz devam ettikten sonra terketti 1-0.

Carlsen, beyazların 7. yataya kadar gelen piyonuna rağmen sakince Fxc7 aldı. 27. Axc7 Ae5 28. Ae7+ Şh7. Bu konumda beyazların şahı ortada, veziri istekte, siyahların e5’teki atı çok etkili. 0-1

Bu turda birçok kişiye göre zaten favori olan Carlsen’e karşı Caruana, ikinci oyunda biraz konumu karıştırıp kazanmaya çalıştı.

Carlsen’in şampiyonluğunu ilan edebilmesi için 3. oyunda beraberlik elde etmesi yetecekti. Ama Carlsen’in hiç yavaşlamaya niyeti yoktu. Yine muazzam bir oyun sonu tekniğiyle hızlı satrançta ne kadar keskin bir oyunu olduğunu kanıtlarcasına 3. oyunu da kazandı.

Carlsen bu konumda Caruana’nın Ae3 hamlesine karşı basitçe vezir kanadındaki 1 e 3 üstünlüğünü kullanarak c piyounuyla kazandı. 1-0.

Böylelikle satrancın Mozart’ı Magnus Carlsen, Caruana’yı toplamda 9-6’lık skorla yenmeyi ve 2 yıl daha Dünya şampiyonu ünvanını elinde tutmayı başardı.

Oyunların tamamına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:

https://lichess.org/broadcast/2018-chess-world-championship/fCum15PU

Şevket ÜNCÜ

Matematiksel