Parmak izleri, her parmağınızda bulunan küçük çıkıntılar ve desenlerdir. Ve bildiğiniz gibi parmak izleri kişiye özeldir, yani her kişinin parmak izi benzersizdir. 1910’da Thomas Jennings bir cinayet işleyerek suç mahallinden kaçtı, ancak kaderini belirleyen bir ipucu bıraktı: Suçu işlediği evin etrafındaki çitin henüz kurumamış boyasına mükemmel bir şekilde işlemiş olan parmak izlerini. Ceza soruşturmasında delil olarak kullanılan ilk parmak izleri bunlardı.
O zamandan beri parmak izleri adli soruşturmalarda önemli bir kanıt olarak gösteriliyor. Parmak izleri kullanılarak kimliklendirme yapılması daktiloskopi olarak adlandırılıyor. Bugün bankamatik makinelerinde, otomobillerde ve birçok alanda kimliğin belirlenmesi ve doğrulanması için kullanılıyor. Bu eşsiz kimlik belirteçleri, bir suçu ortaya çıkarma görevinde o kadar işe yarıyor ki, neredeyse var olmalarının nedeni buymuş gibi geliyor insana. Ama elbette gerçek işlevleri bu değil. Öyleyse neden parmak izimiz var? Hangi biyolojik amaca hizmet ediyorlar?
Parmak İzleri Nasıl Oluşur?
İnsanların parmak izlerinin neden birbirinden farklı olduğunu anlamak için parmak izlerinin oluşma sürecine göz atmak gerekir. Parmak izlerimiz, hayatımız başladığında karşılaştığımız ortamı yansıtır. Bir insanın parmak izleri ana rahmindeyken oluşur. Gebeliğin 10. haftası civarında başlayan süreç 16-17. hafta civarında tamamlanır.
Parmak izlerinin şeklini belirleyen, derinin en dış katmanı olan epidermis ile daha içteki katman olan dermis arasındaki etkileşimdir ve bu etkileşimi belirleyen pek çok etken vardır. Örneğin kan basıncı, kandaki oksijen miktarı, hormon seviyeleri, parmaklar ile amniyotik sıvı arasındaki etkileşim ve fetüsün rahim içindeki hareketleri bu etkenlerden bazılarıdır. Bu nedenle de her insanın parmak izi birbirinden farklıdır.
Parmak İzi Neden Var?
İlk önce hatırlatmakta fayda var: 10 parmağımızdaki izlerin hepsi de birbirinden farklı. Doğduğumuz andan öldüğümüz ana kadar parmak izlerimiz aynı kalıyor. Yüzeysel yaralanmalarda deri kendini aynı parmak izini oluşturacak şekilde onarıyor. Aynı yumurta ikizleri aynı genetik materyali taşıdıkları halde parmak izleri birbirinden farklı oluyor. Peki ama neden?
Binlerce yıl boyunca ellerimiz yiyecek bulmamıza, beslenmemize ve etrafta gezinmemize yardımcı olan önemli bir organımızdır. Dokunma duyusu olmaksızın bu görevleri yerine getiremeyiz. Bu yüzden duyarlı bir dokunuş yeteneği evrimsel olarak faydalıdır.
Parmak izleri nesneleri yakalamamıza yardımcı olur. Parmaklardaki desenler, ellerin ince motor becerilerinde çok önemli bir rol oynar. Onlar sayesinde ince kağıt sayfalarını birbirinden ayırır, bir enstrüman çalabiliriz. Ayrıca parmak izlerimiz cildimizin algılama hassasiyetini arttırır. Parmak izleri aynı zamanda ince dokuları ve küçük nesneleri hissetmemize de yardımcı olur. Bunlar neden parmak izlerimiz olduğuna dair bazı teoriler. Ancak henüz kimse kesin olarak bu soruya bir cevap veremiyor.
Parmak izlerinin eşsiz olduğu 1880’lerden beri bilinmektedir. O zamandan bu yana milyonlarca parmak izi arşivlendi. Fakat hâlâ birbirinin eşi iki parmak izine rastlanmadı. İleri de rastlanıp rastlanmayacağı da henüz bilinmemektedir. Aslında, iki kişinin aynı parmak izine sahip olma şansı çok zayıf olsa da imkansız değildir. Bu nedenle kesin herkesin farklıdır demek doğru olmaz. Bu arada Adermatoglyphia olarak bilinen nadir genetik duruma sahip olanlar parmak izi olmadan doğarlar.
Kaynaklar ve ileri okumalar için:
- Why Do We Have Fingerprints? yayınlanma tarihi: 21 mayıs 2019; Bağlantı: https://www.livescience.com
- Why do we have fingerprints?; Bağlantı: https://health.howstuffworks.com/
- Why do we have fingerprints?; bağlantı: https://www.sciencefocus.com/
Dip Not:
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım
