Bu aralar tükenmişlik sendromundan daha sık bahsedilmeye başlandı. Peki tükenmişlik sendromu nedir? Bir hastalık mıdır yoksa bir bozukluk mu? Aslında yanıt, bunlardan hiçbiri. Tükenmişlik, bir bireyin uzun bir süre boyunca, özellikle iş ortamında strese maruz kalması nedeniyle, fiziksel ve zihinsel sağlığı ve etkinliğinin azalmasıdır. Yani temelinde bir meslek hastalığıdır.
Günümüzde tükenmişlik sendromundan sıkça söz edilmesinin nedeni ise, ABD’de yapılan anketlerde çalışanların yüzde 43’ünün kendini böyle hissettiğini söylüyor olmasıdır. Her ne kadar yaygın bir problem olarak görülse de tükenmişlik, aslında tıbbi bir hastalık veya klinik bir durum değildir. Elbette bu, ciddi bir sorun olmadığı anlamına gelmeyecektir.
Sonuçta bir çoğumuz çok uzun saatler boyunca çalışıp bunun da maddi olarak karşılığını alamama gerçeği ile karşı karşıyayız. Peki, sıkı çalışmanın faydalarına inanmaya yönlendirildiğimiz göz önüne alındığında, tükenmişlik neden böyle bir sorun haline geldi? O zaman biz de biraz daha sendromu anlamaya çalışalım.
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik sendromu, uzun süreli veya tekrarlayan stresin neden olduğu duygusal, zihinsel ve genellikle fiziksel bitkinlik halidir. Dediğimiz gibi bu durum çoğunlukla çalışma hayatındaki sorunlardan kaynaklanır. Ancak ebeveynlik veya romantik ilişkiler gibi yaşamın diğer alanlarında karşımıza çıkan sorunlar neticesinde de bu durum ortaya çıkar.
Çoğu insan uyanık olduğu saatlerin çoğunu çalışarak geçirir. Ve eğer işinizden nefret ediyorsanız ve yaptığınız işten tatmin olmuyorsanız, bu hayatınızı ciddi şekilde etkiler. Tükenmişlik sendromunun temel kaynağı işyeri stresi olsa da genel yaşam tarzınızda bu duruma katkıda bulunacaktır.
Tükenmişlik durumuna genellikle çeşitli zihinsel ve fiziksel sağlık semptomları da eşlik eder. Eğer ciddiye alınmazsa, bu durum bireyin günlük yaşam akışını zorlaştırma potansiyeline sahiptir. Özellikle öğretmenlerin tükenmişlik sendromu yaşaması durumunda eğitimin kalitesinde düşüş yaşanacaktır. Ayrıca araştırmalara göre öğretmen stresini kolayca öğrencilerine de aktarabilmektedir.
Mükemmeliyetçilik ve karamsarlık gibi kişilik özellikleri ve bazı düşünce kalıpları kendinizi daha hızlı bir biçimde tükenmiş hissetmenize neden olabilir.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri
Aslında tükenmişliğin gerçekte ne olduğu ve nasıl tanımlanacağı belirsizdir. Ancak bilimsel camiada bu sendrom üç farklı unsuru ele alarak tanımlanır. Bunlar: tükenme, sinizm ve azalmış mesleki etkinliktir.
Sinizm, işe ve birlikte çalıştığı insanlara (örneğin, müşteriler ve meslektaşlar) karşı olumsuz, alaycı tutumların gelişimini ifade eder. Mesleki yeterlikte azalma, kişinin iş yerindeki sorumluluklarını yerine getirmede artık etkili olmadığı inancıdır.
Ancak, tükenmişliğin ayırt edici özelliği bitkinlik ve enerji tükenmesidir. Bu nedenle bilim insanları genel olarak tükenmişliğin bir enerji yönetimi sendromu olduğu konusunda hemfikirdirler. Bir kişi tükendiğinde etkilenen üç enerji kaynağı vardır. Bunlar Entelektüel (IQ) enerji, duygusal (EQ) enerji ve fiziksel (PQ) enerjidir.
Tüm bunların neticesinde kişi net düşünemeyecek, duyguları karışacak ve fiziksel olarak hareket edemez hale gelecektir. Bunlar, tükenmişliğin tanımına yardımcı olan uyarı işaretleridir. Tükenmişliğin fizyolojik semptomlarını belirlemek, tedavi etmenin en etkili yolu olarak kabul edilmektedir. Hangi enerji sistemine yardım edilmesi gerektiği bilindiğinde, semptomu tedavi etmek için uygun araç belirlenebilir.
Tükenmişlik Sendromu Sebepleri
Yüksek stresli bir iş her zaman tükenmişliğe yol açmaz. Ayrıca halihazırda var olan stres iyi yönetilirse, herhangi bir yan etkisi olmaz. Ancak bazı bireyler (ve belirli mesleklerde çalışanlar) diğerlerinden daha yüksek risk altındadır. Fiziksel semptomları tanımlamak, bir kişinin tükenmişlikten kurtulmasına yardımcı olurken, çalıştıkları şirketin kültürü onları riske atıyorsa, bunun pek bir faydası olmaz.
Tükenmişlik, konsantrasyonun yüksek olduğu, iş yükü gerektiren ve destek eksikliği olan mesleklerde daha sık görülebilen çok faktörlü bir bozukluktur. Gallup’un 2018 raporuna göre, çalışan tükenmişliğinin beş ana nedeni vardır. Bunlar kısaca zaman baskısı, iletişim ve destek eksikliği, rol netliği eksikliği, başa çıkılamayan iş yükü ve iş yerinde yaşanan haksız muameledir.
Önleme ve Tedavi
“Tükenmişlik” terimi, bunun kalıcı bir durum olduğunu çağrıştırsa da süreci tersine çevirmek mümkündür. Ancak kişinin öncelikle bu durumun farkında olması ve çalışma ortamında bazı değişiklikler yapması gerekecektir. En başta elbette işyerindeki sorunlar hakkında konuşmak ve daha sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmaya çalışmak gelecektir. Ayrıca bazı durumlarda, pozisyon değişikliği veya tamamen yeni bir iş gereklidir.
Stresinizi yönetmenize yardımcı olacak stratejiler geliştirmek de yardımcı olur. Sonuçta tükenmişliğin stresle büyük ölçüde iç içe olduğunu biliyoruz. Bu nedenle her ne kadar kolay ve sıradan tavsiyeler gibi görünse de, “daha fazla egzersiz yapın”, “yeni bir hobi edinin”, “meditasyon yapın”, “düzenli uyuyun” gibi tavsiyeler önemlidir. Bu gibi öneriler insanların tükenmişlikle başa çıkmasına yardım etmede gerçekten fark yaratacaktır.
Bir tatil de size geçici bir rahatlama sağlayacaktır. Ancak ofisten bir hafta uzakta olmak, tükenmişliği yenmenize yardımcı olmak için yeterli olmaz. Mevcut durum, koşullarda iyileşme yaşanmadığı takdirde muhtemel kısa sürede tekrar ortaya çıkacaktır.
Bu nedenle düzenli olarak planlı molalar vermeniz ve günlük yaşantınızdaki gereksiz iş yüklerini azaltmanız, tükenmişlikle savaşmanıza yardımcı olmanın anahtarı olacaktır. Ayrıca göz atmak isterseniz: Duygusal Emek: Öğretmenlerin Tükenmiş Hissetmesinin Ana Nedeni
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Burnout Symptoms and Treatment; Yayınlanma tarihi: 20 Mart 2020; Bağlantı: https://www.verywellmind.com/
- Doctors Today May Be Miserable, But Are They ‘Burnt Out’?; Yayınlanma tarihi: Bağlantı: https://www.npr.org
- Employee Burnout, Part 1: The 5 Main Causes; b https://www.gallup.com/
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
