Havasını, suyunu, toprağını her türlü kirliliğe bulaştırdığımız dış çevreden kaçarak sığındığımız evlerimizde, kapalı kapılar arkasında güvencede olduğumuzu düşünürüz. Ancak bu tam olarak doğru değildir değiliz. Isınma ve beslenme amacıyla kullandığımız yakıtlardan oluşan yanma ürünleri, konut yalıtımında kullanılan malzemeler, tüketim ürünlerinin artıkları ve daha onlarca şey evimizin havasını kirletir. Dokunamazsınız, göremezsiniz veya koklayamazsınız ancak aslında radon gazı, akciğer kanserinin sigara dışında ikinci önde gelen nedenidir.
Yakıt harcamalarının maliyeti yükseldikçe tasarruf çareler arıyoruz. Pencerelere takılan çift kat camlar, kapı altlarına, pencere kenarlarına yapıştırılan hava sızdırmaz şeritler. Mümkün oldukça evlerimizin yalıtımını sağlıyoruz. Ancak havalandırmanın azalması da ev içi kirleticilerin derişimlerini arttırıyor. Yani yağmurdan kaçarken doluya tutuluyoruz gibi gözüküyor. Gelin konu hakkında biraz daha bilgi edinelim.
Radon Gazı Nedir?
Periyodik tablonun en sağındaki sütun, kimyasal tepkimelere isteksiz gazların grubudur. Başka elementlerle bileşik yapmadıkları için soygazlar olarak adlandırılan bu grubun son elementi olan Radon, Uranyumun radyoaktif bozunma ürünlerinden biridir. Üstelik, kendisi de radyoaktiftir. Yani, Radon atomunun çekirdeği kendiliğinden parçalanarak Polonyuma dönüşür.
yapıdaki bağlantı noktalarından, duvar çatlaklarından, zemin yapısında bulunan boşluklardan
girerek birikmekte, binalarda kullanılan su ve doğalgaz da bir miktar radon birikimine sebep
olabilmektedir.
Radon gazı, doğal olarak toprakta, kayada ve hatta suda bulunmaktadır. Uranyum, toryum ve radyum toprakta, kayada ve suda parçalandığında bu gaz ortaya çıkar. Evlerimizde çeşitli Radon gazı kaynakları vardır. Öncelikle bu gaz toprakta doğal olarak var olduğu için evin temellerinden içeriye sızabilir. Zeminlerdeki, duvarlardaki çatlaklardan ve hatta inşaat derzlerinden veya servis boruları, elektrik telleri ve çukurların etrafındaki boşluklardan bu gaz içeri girer. Sonrasında da elbette bu gazı soluruz.
Radon Gazının Tehlikesi Nedir?
Radon gazı vücuda girdiğinde akciğerleri az miktarda radyasyona maruz bırakır. Uzmanlar bunun küçük miktarlarda olması durumunda zararsız olduğunu söylüyor. Bununla birlikte, daha büyük miktarlarda solunan radon gazı, akciğer zarının hücrelerine zarar verecektir. Bunun sonucunda da bir kişinin akciğer kanseri geliştirme riski artar. Hem radon gazı hem de sigara kombinasyonuna maruz kalmak ise, her bir faktöre tek başına maruz kalmaktan daha büyük bir akciğer kanseri riskine neden olur. Uzmanların dediğine göre, sigara ve radon kombinasyonu akciğer kanseri geliştirme riskini, yaklaşık dokuz kat artırmaktadır.
Radon gazı, havada doğal olarak bulunduğundan tamamen korunmamız mümkün değildir. Ancak yine de etkiyi azaltmak için yapabileceğimiz bir kaç şey var. Öncelikle evlerin sık sık havalandırılması önemli. Özellikle bodrum katlarında bulunan taban ve duvar çatlaklarının kapatılmış olması da gerekiyor. Ayrıca elbette binaların projelendirme safhasında zemin etüdü ve jeolojik yapı dikkate alınarak radon
gazının binaya girmeden atmosfere tahliye edileceği sistemler düşünülmelidir. Ek olarak, yapı malzemelerinin radyoaktivite analizleri ve değerlendirmeleri yapılarak, değerlendirme
sonuçları tavsiye edilen radyoaktivite düzeylerinin üzerinde olan malzemeler bina yapımında
kullanılmamalıdır.
Radona Maruz Kalmanın Belirtileri Nelerdir?
Radon gazı etkilerine bağlı ölümler, Sağlık Bakanlığı tarafından araştırılmakta olup Atom Enerjisi Kurumu tarafından ortaklaşa yapılan çalışmalara dayalı Türkiye radon gazı haritası da yayınlanmıştır. Haritayı aşağıda görebilirsiniz.
Aslında radon her yerdedir. Ve daha öncede dediğimiz gibi bir miktar solumamız bize zarar vermez. Ancak bu gazın asıl tehlikesi, onu görememeniz, tadamamanız veya koklayamamanızdır. Yani aslında bir tehlikeye karşı sizi uyaracak herhangi bir semptomunuz aslında yoktur. Ayrıca bu gazın vücudumuza verdiği zarar kısa sürede belirti göstermez. Genellikle gelişmesi 5 ila 25 yıl sürer. En büyük risk de belirttiğimiz gibi akciğer kanseridir. Atalarımız gibi mağaralarda yaşama şansımız tekrar olmadığına göre galiba en iyisi farklılığımızı ve önlemlerimizi arttırmak gibi gözüküyor…
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- What to Know About the Dangers of Radon Gas in Your Home; Bağlantı:https://www.healthline.com/
- Radon: How It Can Affect Your Health; Yayınlanma tarihi: 1 Mart 2022; Bağlantı: https://www.webmd.com
- Kapalı Ortamlarda Radon ve Yapı Malzemelerindeki Radyoaktiviteye ilişkin Kılavuz; Bağlantı: https://www.jmo.org.tr/
Dip Not
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konularda ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
