Günlük alışkanlıklarımızın beynimiz üzerinde büyük etkisi var. Hatta onun yapısını ve düşünme biçimimizi değiştirme potansiyeline sahip. Dünyanın en zeki bilim insanlarının da ilginç alışkanlıkları var. Buna en iyi örneklerden biri de Albert Einstein. Bu Alman fizikçinin uyku, beslenme ve hatta giyim alışkanlıklarından bazı ipuçları edinebilir miyiz?
Uyku Alışkanlığı
Günümüzde hemen hemen hepimiz uykusuzuz. Sağlıklı bir yaşam için uykunun ne kadar yararlı olduğunu biliyoruz. Ancak galiba bunu fazla ciddiye almıyoruz. Ancak Einstein bunu alıyordu. Kişiden kişiye değişmesine rağmen 7-9 saat arasındaki uykunun ideal olduğu söylenir. Ancak Einstein düzenli olarak her gece 10 saat uyurdu. Ek olarak günün belli saatlerinde şekerleme yapmayı da ihmal etmezdi. Şekerlemelerinin çok uzun sürmemesi için koltuğunda uyuklarken eline bir yemek kaşığı alır, altına da metal bir tabak koyar ve bir süre sonra kolu aşağıya doğru kayıp kaşık tabağa çarpınca çıkan sesle uyanır, güne kaldığı yerden devam ederdi.
Uyuduğumuzda beynimiz her 90-120 dakikada bir hafif uyku ile rüya gördüğümüz derin uyku arasında gidip gelir. Ve ne kadar çok uyursanız bu aktivite o kadar çok tekrarlanır. Beyinde ani elektrik enerjisi üretilmesini içeren bu aktivitenin fazla sayıda olması, kişinin ‘akışkan zeka” adı verilen ve yeni sorunları çözme, yeni durumlarda mantığı kullanma ve bağlantıları görme becerisine daha fazla sahip olmasını sağlar. Bu, olguları ve rakamları hatırlama becerisiyle ilgili zekadan farklı, mantık becerisiyle ilgilidir.
2004 yılında, Almanya Lubeck Üniversitesi’ndeki bilim insanları bu fikri basit bir deneyle test ettiler. Katılımcılardan bir sayı oyununun kurallarını bulmalarını istediler. Daha sonra aynı deneyi sekiz saat uyumalarına izin verilen başka katılımcılara uyguladılar. Sonuçlar tahmin edildiği gibiydi. Uyumalarına izin verilenlerin kuralları bulma konusundaki başarısı daha yüksekti. Ancak herkesin uyku alışkanlığı farklı elbette. Son dönemlerde yapılan bir araştırma, kadınlarda gece uykusunun, erkeklerde ise gündüz kısa süreli kestirmenin mantık kullanma ve problem çözme becerisini geliştirdiğini gösteriyor.
Yemek Yemek
Ne yazık ki Einstein’ın olağanüstü zekâsını neyin beslediğini bilmiyoruz. Ama bunun spagetti yeme alışkanlığı olduğunu söyleyenler var :) İnsan beyni, vücut ağırlığının sadece yüzde 2’sini oluşturmakla beraber enerjinin yüzde 20’sini tüketir (ortalama beyin ağırlığı 1400 gram civarındadır, ama Einstein’in beyni 1230 gramdı). Vücudun diğer kısımları gibi beyin de gün içinde ara ara glikoz gibi basit şekerleri tüketmeyi tercih eder. Bunlar ise karbonhidratlardan elde edilir. Fakat beynin enerji depolaması mümkün değildir. Bu nedenle kanda glikoz seviyesi düştüğünde enerji sorunu başlar. Vücut kortizol gibi stres hormonları salgılar. Bu ise yemek yemediğimizde ortaya çıkan kafa karışıklığı türünden sorunlar ortaya çıkarır.
Karbonhidrat oranı düşük diyetlerde de daha yavaş tepki verme ve uzamsal hafızada zayıflama gibi kısa dönemli yan etkiler görülür. Fakat beyin birkaç hafta içinde protein gibi başka enerji kaynaklarına dayanmayı öğrenir. Şeker beyne önemli bir canlılık katar, ama bu sürekli makarna yemek anlamına gelmemelidir. Uzmanlar 25 gram karbonhidratın yararlı olduğunu, ama bu miktar iki katına çıktığında düşünme becerisini olumsuz etkilediğini söylüyor.
Pipo etkisi
Sigara içmenin zararları bugün tümüyle biliniyor. Bu nedenle bu alışkanlığın edinilmesini kimse tavsiye etmiyor elbette. Fakat Einstein sıkı bir pipo tiryakisiydi. Piponun sakinleşmeye ve objektif düşünmeye yaradığına inanıyordu. Tabii o zamanlar sigaranın akciğer kanseri ile bağlantısı bilinmiyordu. Sigara içmek beyin hücrelerinin yenilenmesini engeller, üst kısmındaki kıvrımları oluşturan ve bilinçle ilgili olan serebral korteksin incelmesine ve beynin oksijensiz kalmasına neden olur. Einstein’in zekâsı pipo alışkanlığı sayesinde değil, ona rağmendir.
Çorapsız gezmek
Einstein’ın ilginç alışkanlıkları arasında çorap giymemesini saymadan geçmek olmaz. Kuzeni ve eşi Elsa’ya yazdığı mektupta şöyle diyordu: “Çocukken ayak başparmağımın çoraplarımı deldiğini fark etmiş, bu yüzden çorap giymekten vazgeçmiştim.” Yetişkinliğinde ise Einstein’ın kendi sandaletlerini bulamadığında, eşinin arkası açık ayakkabılarını ayağına taktığı söylenir. Giyim tarzının, çorapsız gezmenin Einstein üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu bilmiyoruz. Einstein’a soracak olursanız hayatta daha önemli şeyler var. 1955’te LIFE dergisine verdiği röportajda şöyle diyor: “Önemli olan, sorgulamaktan vazgeçmemektir; merak, var olmanın birinci şartıdır.” Bize göre de en iyisi fazla kasmamak, kalıpların dışına çıkmak ve beyni özgürleştirmek gibi geliyor, siz ne dersiniz.
Ayrıca Göz Atmak İsterseniz
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- What you can learn from Einstein’s quirky habits; Bağlantı: Youtube: https://www.youtube.com
- Lucas Reilly; 19 Smart Facts About Albert Einstein; Yayınlanma Tarihi: 14 Mart 2019; Yayınlandığı Yer: Mentalfloss; Bağlantı: https://www.mentalfloss.com/
Matematiksel
