Kabul edelim, matematik ile ilgili olun ya da olmayın yardımcı bir araç kullanmadan düzgün bir çember çizmek oldukça zordur. Beynimiz bu şeklin simetrisinden hoşlansa da, ellerimiz bu konuda pek de yeterli sayılmaz. Tam olarak neden tek seferde düzgün bir çember çizemediğimizin nedenini anlamak, beynimizin şekilleri ve boyutları nasıl tanıdığını, ayrıca çizim yapmak için kas ve kol hareketlerini nasıl koordine etmeye çalıştığını bilmekle ilgilidir.
Yazımıza bir anekdot ile başlayalım. 14. Yüzyıl’ın başlarında, Papa Benedict, topraklarındaki en usta sanatçıların yaptıkları çalışmalardan örnekler toplaması için sarayından bir kişiyi görevlendirir. Sıra ressam ve mimar Giotto di Bondone’den bir çalışma istemeye geldiğinde, Giotto eline bir parça kağıt alır. Ardından kalemini mürekkebe batırır ve kolunu destekleyerek mükemmel bir çember çizer.
Papa’nın görevlendirdiği kişi Giotto’ya “Bundan başka çizdiğin bir şey var mı?” diye sorar. Giotto sakince cevaplar: “Bu fazlasıyla yeterlidir.” Giotto elbette mükemmel çember çizme yeteneğine sahip olan tek kişi değil. Aşağıda fotoğrafını gördüğünüz matematik öğretmeni Alexander Overwijk, bu konuda bir ödül bile almış durumda. Kendisinin bu videosuna göz atabilirsiniz.
Neden Düzgün Çember Çizmek Zordur?
Düzgün bir çember çizemesek de düzgün olmayanları kolayca fark edebiliriz. Gerçekten de insanların sahip olduğu becerilerden biri, zehirli meyvelerden kaçınmak veya dostu düşmandan ayırt etme gibi süreçler neticesinde evrimleşmiş olan “Doğru” veya “yanlış” şekiller arasında ayrım yapma yeteneğidir.
Görsel korteksimizde bulunan bu yeteneğimiz, bir şeyleri kağıda çizmemize ve kopyalamamıza da yardımcı olur. Ancak koordinasyon ve uyumlu kas kontrolünden sorumlu beyin bölgeleri, görsel dengesizliği fark etmekten sorumlu bölgelerden farklıdır. Sorun, görsel korteks, beynin farklı bir kısmıyla ilişkili olan çizim yapmak için kullanılan kas kontrolü ile koordine olamadığımız zaman ortaya çıkar.
Bu durum kolumuzun yapısal karmaşasıyla birleşince de düzgün çember çizme konusunda beceriksiz oluruz. Ne demek istediğimizi daha iyi anlamak için aşağıdaki görsele göz atın. Muhtemel ilk bakışta hangi çemberin daha düzgün olduğunu anlamış olmalısınız. Ancak anlamanız bu çemberi çizebileceğiniz anlamına gelmez.
Çember Çizmek Neden Zordur?
Bir kare ya da bir dikdörtgenin aksine, çember bize herhangi bir durma noktası sunmaz. Elimize rehberlik edecek bir köşe yoktur. Yalnızca bir başlangıç ve bitiş noktası vardır. Beynimiz, daima sadeliği seçer. Bu nedenle kolun belirli bir hareketi gerçekleştirmesi için neredeyse daima tek bir eklemin döndürülmesini tercih eder. Bu eklem, bir çember çizmek söz konusu olduğunda omuzumuz olur. Kolun geri kalanı ise pasif bir biçimde herhangi bir görev gerçekleştirmeksizin sadece süreci takip eder.
Fakat bir çember çizerken, beyin rahatlığından taviz vermek zorundadır. Çünkü, çember kontrolü en zor olan şekillerden birisidir. İşe normalde pasif olan dirsek de dahil edilmelidir. Bütün bu fazladan çaba, insanlardan hızlı daire çizmeleri istendiğinde simetride de bariz bir düşüş olması olarak neticelenir.
Bununla birlikte, “mükemmel” bir çember çizmek için beyninizi ve el-göz koordinasyonunuzu eğitebileceğiniz doğrudur. Bununla birlikte, zamanınızın önemli bir bölümünü bunu yaparak geçirmek isteyip istemediğiniz size kalmıştır. Yazının devamında göz atmak isterseniz: Binlerce Çemberle Güzel Görüntüler Nasıl Oluşturulur?
Kaynaklar ve İleri Okumalar:
- Why it’s incredibly difficult to draw a perfect circle. Yayınlanma tarihi: 12 Ekim 2012; Yayınlandığı yer: Businessinsider Bağlantı: https://www.businessinsider.com
- Influence of biomechanical constraints on horizontal arm movements. Yayınlanma tarihi: Ekim 2002; Yayınlandığı yer: Pubmed; Bağlantı: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12429891/
- We Can’t Draw Perfect Circles. Visual Cortex Recognizes Them, But Coordination And Muscle Control Don’t Always Work. Yayınlanma tarihi: 4 Kasım 2015; Yayınlandığı Yer: Medicaldaily ; Bağlantı: https://www.medicaldaily.com
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
