Aralık 2014, Albert Einstein hayranlarının uzun zaman boyunca beklediği bir zamandı. Çünkü o tarihte kendisinin kişisel notları, mektupları, günlükleri ve kartpostallarından oluşan yaklaşık 5000 belge, Digital Einstein Papers projesi aracılığıyla çevrimiçi olarak erişilebilir hale geldi. Bu belgelerin arasında dikkat çekici olanlardan birisi ise Einstein’ın fizikçi Marie Curie’ye yazdığı bir mektuptu.
Bir çok insan anlamsız bir yere toplumdaki önemli kişilerin özel hayatlarını merak eder. Nedense bazı insanlar bir kahramanın ya da başarılı birinin gözden düştüğünü görmekten keyif alırlar. Bunu günümüze ait bir tutum zannediyorsanız yanılıyorsunuz. Ne yazık ki aynı durum Marie Curie için de geçerliydi.
Marie Curie Magazin Basınını Özel Hayatı İle de Meşgul Etmişti
Nobel tarihinin iki ayrı bilim dalında ödül alabilen tek bilim insanı olan Marie Curie’nin adını bir çoğumuz çok iyi biliriz. Ancak kendisinin yaşadığı dönemde sadece azmi ve bilimsel başarıları ile toplumun ilgi odağı olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz.
Aslına bakarsanız kendisi özel hayatı ile de bir dönem basını uzun süre meşgul etmişti. Marie Curie’nin Fransız Akademisindeki boşalan üyeliğe seçilmesinin gündemde olduğu zamanlarda, onun bu mevkiye uygun olmadığını düşünen eleştirmenler çoğunluktaydı. Bunun sonucunda da Curie’nin özel yaşamını didiklemeye başlamışlardı. Ellerinde de önemli bir koz vardı.
Koltuktaki en büyük rakibi, kablosuz telgrafa yaptığı katkılar ile tanınan Edouard Branly idi. İtalyan Gugliemo Marconi, bu alandaki çalışmaları nedeniyle 1909 Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldüğünde, birçok Fransız vatansever Branly’nin bu ödülü alamamasından etkilenmişti.
Kampanyaların temelinde onun bir Yahudi olduğu, tam olarak Fransız olmadığı ve dolayısıyla Fransız Akademisi’nde bir koltuğu hak etmediği yer alıyordu. Hatta onu Fransa’dan ayrılmaya ve Polonya’ya dönmeye davet edecek kadar ileri gitmişlerdi. Suçlamalar amaçlanan zararı vermiş ve Branly iki oy farkla seçimi kazanmıştı.
İkinci ve Daha Güçlü Bir Karalama Kampanyası
Kasım 1911’de eşi benzeri görülmemiş bir şiddetle ikinci bir karalama kampanyası başladı. 1903’te Marie Curie Nobel Ödülü’nü kazanan ilk kadın olmuştu. Bu ödülü eşi Pierre ile birlikte paylaşmışlardı. Ancak 1906’da kocası trajik bir kaza sonucunda yaşamını yitirince 38 yaşında dul kalmıştı. Curie yıllarca yas tuttu. İlerleyen yıllarda Paul Langevin adında genç bir fizik profesörü ile duygusal bir ilişkisi oldu.
Paul Langevin’in bu esnada kötü giden bir evliliği ve dört çocuğu vardı. İşte bu bilgi basının eline geçince önemli bir koz yakaladılar. Bilimsel çalışmaları yerine, Curie aşk hayatını dillerine dolayan gazeteler Marie Curie’nin ilişkisini dramatik başlıklar ile sayfalara malzeme etmeye başladılar. Anlayacağınız o zamanın magazinsel basını ile günümüz arasında pek de bir fark yoktu.
1911 sonbaharında Brüksel’de gerçekleştirilen Solvay Konferansı’nda Paul ile Marie’nin bir araya gelmesi olayları iyice alevlendirdi. Durumdan hoşnut olmayan Paul’un eşi Marie ile Paul arasındaki özel mektupları gazetecilere dağıtınca, Fransız kamuoyu Curie’ye ateş püskürmeye başladı.
Ortam o kadar gergindi ki 1912’de bu kez Kimya için kazandığı ikinci Nobel’in haberi bile gazetelerin iç sayfalarında birkaç satırda duyuruldu. Hatta bu skandal nedeniyle Nobel komitesi satır aralarında, ödülü almamasının belki de onun için daha iyi olacağı söyleyen bir mektubu Marie Curie’e yolladı. Marie Curie elbette buna aldırmadı ve ödülü almaya kızıyla birlikte gitti. ( Kendisinin hayatı hakkında bazı ayrıntıları öğrenmek için: Güçlü Bir Kadın, Zorlu Bir Yaşam: Marie Curie)
Albert Einstein’dan Marie Curie’ye Destek
İşte tam da bu anda, Marie Curie’ye Albert Einstein’dan bir destek geldi. Aşağıda tam metnini okuyabileceğiniz kısa mektubunda Einstein yalnız bırakılmış bir bilim insanına desteğini ifade ediyor. 23 Kasım 1911 tarihli mektupta şunlar yazmaktadır:
“Çok saygın Bayan Curie,
Söyleyecek herhangi bir mantıklı sözüm olmamasına rağmen size yazdığım için bana lütfen gülmeyin. Ancak halkın hakkınızda şu sıralar umursamazca söyledikleri şeyler beni öfkelendirdi. Bu duyguları bir şekilde yatıştırmak zorundayım.
Hakkınızda çıkan, gerek size olan saygıyı azaltmak için, gerekse de sırf sansasyona duyulan şehveti tatmin etme amaçlı bu dedikodulardan nefret ediyor olduğunuza ikna olmuş vaziyetteyim.
Sizin zekanıza, güdülerinize, dürüstlüğünüze olan hayranlığımı belirtmek zorundayım ve Brüksel’de sizinle şahsen tanışma şansına eriştiğim için kendimi şanslı hissediyorum. Bu sürüngenler arasında bulunmayan herkes kesinlikle mutlu olacaktır.
Tıpkı eskiden olduğu gibi, aramızda halen sizin ve Langevin gibi irtibatta olmaktan ayrıcalık duyduğum gerçek kişiliklerin olması sevindiricidir. Eğer ki bu söylentiler sizi meşgul etmeye devam ederse, lütfen bu saçmalıkları okumayınız. Bunun yerine bunlarla uğraşmayı, bu söylentileri uyandıran sürüngene bırakın gitsin. Langevin’e, Perrin’e ve size, en derin ve içten saygılarımla. – A. Einstein“
Marie Curie ve Einstein Bu Mektuptan Sonra İki İyi Dost Oldu
Einstein’ın desteğine müteşekkir olan Curie kendini kısa zamanda toparladı. Devamında dönüm noktası niteliğindeki radyum ve polonyum keşfinden dolayı ödülünü almak üzere Stockholm’e gitti. Ancak skandal haberler Curie ve Langevin’in ilişkisine zarar vermişti. İkisi samimi bir şekilde iletişim halinde kalsa da aşkları sona ermişti. Ancak Curie ile Einstein dostluğu devam etti. Çocukları ile birlikte tatile gittiler ve bir çok önemli konferansa birlikte katıldılar.
Günümüzde Marie Curie bilim tarihinin en sevilen simalardan biri olarak hatırlanıyor. Ancak, onu saldırı yağmuruna tutan gazetecileri hatırlayan ve onaylayan pek kimse bulunmuyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Don’t Heed the Haters. Albert Einstein’s Wonderful Letter of Support to Marie Curie in the Midst of Scandal. Bağlantı: https://www.themarginalian.org/
- Albert Einstein Told Marie Curie To Ignore The Haters; http://www.iflscience.com/
- Volume 8, Part A: The Berlin Years: Correspondence 1914-1917 Page 7; http://einsteinpapers.press.princeton.edu
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, 2015 yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
Matematiksel
